Sześć miesięcy od wyborów i można rozpocząć procedurę odwołania włodarza – Referendum to skuteczny wyraz sprzeciwu wobec działań hegemonów

Jeśli od wyborów samorządowych minęło przynajmniej 6 miesięcy, mieszkańcy mają prawo podjąć inicjatywę referendalną w sprawie odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. To oznacza, że suweren – czyli Ty, mieszkańcu – możesz wyrazić swoje niezadowolenie z pracy lokalnych władz i zainicjować zmiany!

Odwołanie wójta, burmistrza w Polsce jest możliwe poprzez „referendum lokalne”, które daje mieszkańcom prawo wyrażenia swojej opinii na temat sprawowania urzędu. Procedura odwołania włodarza wymaga spełnienia kilku formalnych warunków. Oto jak wygląda proces:

Inicjatywa przeprowadzenia referendum może pochodzić od:

– Mieszkańców gminy – muszą zebrać podpisy pod wnioskiem o referendum. Wymagana liczba podpisów zależy od liczby mieszkańców gminy i wynosi co najmniej 10% osób uprawnionych do głosowania.

– Rady gminy może również zainicjować referendum, jeśli większość jej członków uzna, że burmistrz nie wykonuje należycie swoich obowiązków lub narusza prawo.

Złożenie wniosku

Gdy wniosek o przeprowadzenie referendum pochodzi od mieszkańców, należy:

– Zebrać podpisy i przedłożyć je komisarzowi wyborczemu, który sprawdza, czy spełniają one wymogi formalne.

– Wniosek musi zawierać uzasadnienie, w którym przedstawione zostaną powody, dla których mieszkańcy chcą odwołania burmistrza. Powody odwołania powinny być konkretne, np. naruszenie prawa, brak realizacji obietnic czy niegospodarność

Organizacja referendum

Po zatwierdzeniu wniosku, referendum organizowane jest przez Państwową Komisję Wyborczą, która ustala jego termin, zwykle w ciągu 60 dni od momentu zaakceptowania wniosku.

Próg frekwencji

Aby referendum było ważne, musi w nim wziąć udział co najmniej:

– 3/5 liczby osób, które brały udział w wyborach.

Wynik referendum

Jeżeli w referendum większość głosujących opowie się za odwołaniem włodarza i próg frekwencji zostanie osiągnięty, delikwent piastujący urząd zostaje odwołany ze stanowiska. Następnie, w ciągu 90 dni, muszą zostać przeprowadzone „przedterminowe wybory” nowego włodarza.

Konsekwencje nieudanej próby odwołania

Jeśli referendum zakończy się niepowodzeniem (zbyt niska frekwencja lub większość głosów przeciwko odwołaniu), przez kolejne 10 miesięcy nie można inicjować kolejnej próby odwołania burmistrza.

Podsumowanie

Referendum to skuteczny, ale wymagający sposób na wyrażenie społecznego sprzeciwu wobec działań włodarzy. Umożliwia mieszkańcom ocenę działalności  w przypadku wysokiej mobilizacji, odwołanie osoby, której działania są powszechnie uznawane za szkodliwe dla gminy.

Nie czekaj – jeśli uważasz, że Twoja gmina zasługuje na lepsze zarządzanie, możesz działać już dziś! Pamiętaj, że demokracja zaczyna się od aktywności mieszkańców.

Przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz.U. 2023 r. poz. 875).